ویتامین A
ویتامین A
ویتامین
A از ترکیباتی بنام رتینوئیدها ساخته می شود که فرم های فعال ویتامین A
هستند و در طبیعت به چند صورت موجود می باشند . بدین ترتیب ویتامین Aنام
کلی ترکیباتی است که بیشتر آنها می توانند به هم تبدیل شوند و اعمال مختلفی
در بدن دارند. ,A یکی از ویتامینهایی است که در بسیاری از نقاط بدن نقش
حیاتی دارد.
در طبیعت موادی به نام پیش سازهای ویتامین A وجود دارد که بتا کاروتن از
آن جمله است . بتا کاروتن ترکیبی است که در بدن شکسته شده و به ویتامین A
تبدیل می شود . این ترکیب نارنجی رنگ به وفور در هویج موجود است به همین
دلیل است که خوردن هویج را برای بهبود دید چشم توصیه می کنند .
چون ویتامین A محلول در چربی است جذب آن در روده ها به هضم چربیها بستگی
دارد از اینرو کسانیکه در هضم چربیها مشکل دارند مثل مشکلات صفراوی ، باید
میزان بیشتری ویتامین A دریافت کنند.
بدلیل اینکه ، این ویتامین محلول در چربی است و قابلیت ذخیره شدن در کبد و
بافتهای چربی را داراست و می تواند در زمان کمبود مصرف مورد استفاده قرار
گیرد.
عملکرد ویتامین A چیست؟
ویتامین A یکی از ویتامینهای بسیار مهم است و در بسیاری از فعالیتهای حیاتی بدن نقش دارد. از آن جمله :
ویتامین A در رشد و نمو مؤثر است.
ویتامین A در کیفیت بینایی مؤثر است.
ویتامین A نقش اساسی در حفظ بافتهای مخاطی بدن (مثل لایه های مخاطی اندامهای گوارشی) دارد.
ویتامین A در دستگاه ایمنی بدن و در تولید مثل مؤثر است.
یک نکته قابل ذکر در مورد ویتامین Aاین است که ویتامین A در بدن بوسیله
مواد حمل کننده پروتئینی منتقل و به مکانهای مورد نیاز ارسال می شود . در
صورتیکه فردی کمبود شدید پروتئین داشته باشد مثل کودکان مبتلا به سوء تغذیه
شدید ، عوارض کمبود ویتامین A در وی ظاهر می گردد.
در مطلب بعد ، در مورد مواد غذایی محتوی ویتامین A و عوارض کمبود آن صحبت خواهیم کرد.
ویتامین A در چه مواد غذایی موجود است؟
این ویتامین به فرم اصلی اش فقط در مواد غذایی حیوانی موجود است. ویتامین A
به مقدار زیاد در جگر وجود دارد. در تخم مرغ میزان محدودی از آن یافت می
شوند و شیر و لبنیات منابع خوب ویتامین A هستند . پیش سازهای ویتامین A
یعنی کاروتنوئیدها که در بدن به ویتامین A تبدیل می شوند، که در سبزیجات با
رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج، در سبزیجات نارنجی رنگ مثل هویج و
کدو حلوایی و میوه های به رنگ نارنجی مثل پرتقال و گرمک وجود دارد. بدین
خاطر است که توصیه می شود حتماً در کنار غذا، سالاد سبزیجات ، سبزی خوردن ،
سوپ سبزیجات یا سبزیجات پخته مثل سیب زمینی داشته باشید.
اما کمبود ویتامین A چه عوارضی دارد؟
حتماً با این گفته آشنایی دارید که فردی می گوید «چشمم کم سو شده است یا
در تاریکی خوب نمی بینم» و یا حتی خودتان احساس کرده اید زمانی که از نور
زیاد به تاریکی وارد می شوید زمان زیادی طول می کشد تا اشیاء اطاق را
ببینید. همه این موارد را می توان به کمبود ویتامین A ربط داد. از آنجا که
یکی از نقش های اساسی ویتامین A در بینایی می باشد کمبود آن منجر به عارضه
ای به نام شب کوری می شود.
ویتامین A در رشد نیز مؤثر است و کمبود آن منجر به اختلال در رشد
استخوانها می شود. همچنین با کمبود آن ، ایمنی در برابر عفونت کاهش می یابد
و کم خونی عارض می شود. به دلیل تأثیر آن در تولید مثل ، کمبود ویتامین A
منجر به عدم رشد مناسب جنین و سقط خود به خود می شود.
به دلیل تأثیر آن بر حفظ بافت مخاطی در صورت کمبود آن بافتهای مخاطی بدن
که دستگاه گوارش، تنفسی، ادراری و تولید مثل را از ورود میکروبها محافظت می
کنند، تغییر شکل داده و بدن در معرض عفونت قرار می گیرد. در اثر کمبود
ویتامین ، لایه مخاطی چشم حالت شفاف خود را از دست داده و در صورت ادامه
کمبود دریافت، خصوصاً در کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید، کوری عارض می
شود. که خوشبختانه در کشور ما کمبود تا این حد مشاهده نمی شود.
ممکن است با این مسأله برخورد کرده باشید که با لمس سطح بازو یا سطح ران
احساس برجستگی های دانه مانند می کنید، این نیز یکی از علائم کمبود ویتامین
A می باشد.
میزان طبیعی ویتامین A در خون افراد بالغ /Mgr ۵۰– ۴۰ است.
میزان مورد نیاز ویتامین A ، روزانه /Mgr ۱۰۰۰– ۸۰۰ است . برای تأمین این
میزان ویتامین A ، مصرف لبنیات کافی (دو لیوان شیر یا ماست هر روز) و مصرف
جگر، تخم مرغ، گوشت گاو یا گوسفند کم چربی در حد مورد نیاز (حدود ۱۰۰gr در
روز) و مصرف سبزیجات تازه (سالاد یا سبزی خوردن یک بشقاب کوچک) یا سوپ
محتوی سبزیجات زیاد، نیاز روزانه شما را فراهم می کند.
اگر در مورد مسمومیت با ویتامین A مطالبی مطالعه کردید و یا نگرانی دارید
باید بدانید که ویتامین A از جمله ویتامین هایی است که چون محلول در چربی
است و در بدن ذخیره می شود مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت می کند ولیکن مصرف
مواد غذایی محتوی ویتامین A عامل مسمومیت نیست بلکه عموماً مصرف میزان های
دارویی به میزان ۱۰۰۰ برابر مورد نیاز موجب مسمومیت می شود. از اینرو اگر
از قرص های ویتامین A و یا مکمل های ویتامینی مصرف می کنید لازم است طبق
دستور توصیه شده عمل کنید. از عوارض مسمومیت با ویتامین A، خشکی لبها، خشکی
بینی و چشمها، ریزش مو، خشک شدن و پوسته شدن پوست بدن، سردرد، تهوع و
استفراغ است. در مادران باردار مسمومیت ، خطر نقص عضو جنین را به همراه
دارد.
پس بهتر است با مصرف میزان مورد نیاز از ویتامین A سلامت اندامهای بدنتان را حفظ کنید.
