ویتامین B12

 

ویتامین ب ۱۲  که کوبالامین نیز نامیده میشود. برای کمک به رشد و عملکرد طبیعی سلولهای بدن نیاز روزانه به مصرف این ویتامین داریم. مخصوصاً این ویتامین برای سلامت مغز استخوان (جایی که سلولهای خونی تشکیل میشود) و سیستم عصبی ، مهم و ضروری است.

مصرف ناکافی این ویتامین منجر به یک بیماری به نام «کم خونی پرنیشیوز» میشود که منجر به دریافت ناکافی اکسیژن توسط سلولها و ایجاد اختلالات سیستم عصبی میشود. افراد پا به سن گذاشته بیشتر در معرض خطر کم خونی پرنیشیوز هستند زیرا افزایش سن باعث کاهش میزان ویتامین ب-۱۲ دریافتی از طریق غذا میشود.

 

موارد استفاده
مهمترین استفاده ویتامین ب-۱۲ در درمان علایم و نشانه های «کم خونی پرنیشوز» است. این علایم شامل: ضعیفی، رنگ پریدگی، نشانه های عصبی نظیر سوزن سوزن شدن و سوزش دست ها و پاها، عدم تعادل، گیجی از دست دادن حافظه و کج خلقی است.

تحقیقات اخیر مشخص کرده است که ویتامین ب-۱۲ در جلوگیری از بیماریهای قلبی دخالت دارد. افرادی که ترکیبی از اسید فولیک، ویتامین ب-۱۲ و ویتامین ب-۶ استفاده می کنند سطح خونی پایینی از هوموسیستئین (که به نظر می رسد مرتبط با خطر بیشتر برای بیماری قلبی باشد) دارند.

 

* علائم و نشانه های کم خونی فقر ویتامین ب۱۲:
از دست دادن اشتها ، اسهال ، کرختی و گز گز دستها و پاها ،رنگ پریدگی پوست ، احساس خستگی زودرس ،سردرد ، زخمهای مخاطی ، و زبانی ، و تغییر رنگ پوست.
معاینه ی این بیماران میتواند نشانگر اختلال رفلکسها و یکسری علائم عصبی دیگر باشد.

* منابع ویتامین ب۱۲ :

ویتامین ب-۱۲ در غذاهای حاوی پروتئین حیوانی وجود دارد. غنی ترین منبع این ویتامین کبد و کلیه است. دیگر منابع خوب برای این ویتامین شامل شیر، تخم مرغ، ماهی و پنیر است.
ویتامین ب۱۲ در مواد غذائی حیوانی مثل گوشت ، نرمتنان صدف دار ، شیر ، پنیر ، و تخم مرغ یافت میشود.اغلب مردم که میتوانند گوشت را بعنوان یکی از اجزای غذائی خود داشته باشند ، کمتر در معرض پیدایش کمبود این ویتامین هستند مگر اینکه بدن آنان توانائی جذب این ویتامین را نداشته باشد.در حالت طبیعی ، میزان ذخیره ی ویتامین ب۱۲ بدن تکافوی نیاز بیش از یکسال بدن را میکند ( حتی در صورتی که این ویتامین در طول این مدت وارد بدن نشود !) .
ریسک کمبود ویتامین ب۱۲ در گیاه خوارانی که کاملا رژیم بدون شیر، پنیر،یا تخم مرغ مصرف می کنند ، و نیز اطفالی که از اینگونه مادران( گیاهخوار خالص ) بدنیا می آیند بیشتر از افراد عادی جامعه است و مصرف ویتامین های مکمل در آنها توصیه می شود.
معمولا نقص ویتامین ب۱۲ را با نقص اسید فولیک ، همزمان مطرح می کنند ، چرا که علائم این دو با هم مشابه بوده ودر بسیاری از موارد با هم دیده می شوند.کم خونی پرنیشیوز در حقیقت می تواند محصول مشترک کمبود هر کدام از این دو باشد !
اسید فولیک در حقیقت یکی از ویتامین های گروه ب می باشد ، که برای تکامل جنین انسان نقش بسیار مهمی ایفا می کند.بر خلاف ویتامین ب۱۲ تنها مقدار کمی اسید فولیک در بدن ذخیره می شود ، بهمین خاطر ، مصرف منظم آن ( از طریق مواد خوراکی ) ضروریست .غذاهائی مثل جگر ، کلیه ( قلوه )، انواع قارچ ، موز ، پرتقال ، سبزیجاتی که برگهای پهن دارند مثل اسفناج ، تخم مرغ ، نان گندم کامل ، لوبیا ، و شیر بعنوان منابع حاوی این ویتامین ارزشمندند.
مصرف اسید فولیک ، قبل و در طول بارداری ، می تواند احتمال پیدایش جنین های ناقص الخلقه را کاهش دهد .

 

 

اشکال دیگر
ویتامین ب-۱۲ در فرم ویتامینی سیانوکوبالامین نیز یافت میشود. ویتامین ب-۱۲ به صورت قرص، ژل یا در مولتی ویتامین (قابل جویدن و به صورت قطره مایع)، فرم ب-کمپلکس یا به تنهایی وجود دارد.

 

 مقادیر توصیه شده روزانه برای ویتامین B12 یا سیانوکوبال آمین :
 نوزادان تا ۶ ماهگی ۰٫۳ میلی گرم – نوزادان ۶ ماهگی تا یکسالگی ۰٫۵ میلی گرم – کودکان ۱ تا ۳ سالگی ۰٫۷ میلی گرم – کودکان ۴ تا ۶ سالگی ۱ میلی گرم – کودکان ۷ تا ۱۰ سالگی – ۱٫۴ میلی گرم – مردان و پسران جوان ۱۱ سال به بالا ۲ میلی گرم – زنان و دختران جوان ۱۱ سال به بالا ۲ میلی گرم – زنان باردار ۲٫۲ میلی گرم – مادران شیر ده ۲٫۶ میلی گرم

نحوه مصرف:
برای جلوگیری از اختلالات ناشی از کمبود ویتامین ب-۱۲، بزرگسالان باید روزانه ۲ میکروگرم از این ویتامین استفاده کنند. افرادی که رژیم غذایی شان شامل گوشت، شیر و دیگر فرآورده های لبنی است، میزان نیاز روزانه آنها برطرف شده نیازی به مصرف مکمل ویتامینی ندارند. گیاهخوارانی که فرآورده های پروتئین حیوانی مصرف نمی کنند مکمل های ویتامینی را ترجیحاً بعد از غذا باید مصرف کنند.

خانم های حامله ۲/۲ میکروگرم از ویتامین ب-۱۲ و خانم های شیرده ۶/۲ میکروگرم از این ویتامین روزانه باید مصرف کنند. قبل از دادن هرگونه مکمل ویتامین ب-۱۲ به بچه ها با پزشک مشورت کنید.

افراد پا به سن گذاشته روزانه بیش از ۲ میکروگرم ویتامین ب-۱۲ نیاز دارند زیرا توانایی جذب وتیامین ب-۱۲ با افزایش سن کاهش می یابد. افراد مسن باید در مورد میزان مصرف روزانه این ویتامین با پزشک مشورت کنند.

 

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب۱۲ را اصطلاحا آنمی پرنیشیوز می نامندو… توسط کم خونی ، و گلبولهای سفید بزرگتر از حد طبیعی مشخص می شود.
این نوع کم خونی در اثر علل مختلف دیگری نیز پدید می آید که از جمله می توان به کمبود اسید فولیک ، برخی بدخیمی های سیستم خونساز ، و گروهی از اختلالات مادرزادی ، مصرف الکل و نیز بعضی از داروهائی که در شیمی درمانی استفاده می شوند اشاره کرد.
برای پیشگیری از ایجاد این کم خونی میتوان از ویتامین ب۱۲ و اسید فولیک استفاده کرد.

 موارد احتیاط:
ویتامین ب-۱۲ غیرسمی است، اما در مصرف بیش از ۲ میکروگرم آن در روز، اثر مفید شناخته شده ای وجود ندارد.

 

تداخل های احتمالی:
جذب ویتامین ب-۱۲ به وسیله مصرف مت فورمین که برای درمان افزایش قند خون استفاده میشود، کاهش می یابد. همچنین مصرف زیاد ویتامین سی (۵۰۰ میلی گرم یا بیشتر) باعث تخریب این ویتامین میشود.

لازم به ذکر است  این ویتامین به تنهایی نمیتواند بطور کامل جذب گردد و برای جذب کامل نیاز به کلسیم دارد.
مقدار توصیه شده روزانه آن سه میکرو گرم در روز میباشد و کمبود آن میتواند منجر به کمخونی ماکروسیتیک و التهاب دهان و گلوسیت گردد.

این ویتامین در بدم موجب تشکیل و تجدید گلبولهای قرمز خون میشود, تحریک پذیری روده ها را کاهش داده و منجر به افزایش اشتها در کودکان میشود. دستگاه عصبی را سالم نگه می دارد و موجب می شود بدن در استفاده از پروتئین ها و کربوهیدراتها و چربی ها بهتر عمل نماید.

الکل, استروژن, نور خورشید و و در معرض مواد اسیدی  یا قلیایی بودن این ویتامین را از بیم خواهند برد.

جگر, گوشت گوساله, تخم مرغ, شیر, پنیر و قلوه از جمله منابع غنی آن هستند.