حدود ٥ هزار سال قبل وقتی امپراتور چین با یک فنجان آب داغ در دست به همراه تعدادی از همراهان بر روی تپه‌ای ایستاده بود، باد ملایمی وزید و چند برگ چای داخل فنجانش افتاد. همین امر آب ساده و بی‌طعم را متحول کرد؛ یک فنجان چای درست شده بود. خاستگاه اولیه چای، چین است. چای را در قرن سیزدهم میلادی برای نخستین بار مارکوپولو سیاح ونیزی به اروپا برد و مدت‌ها به علت گرانی و کمیابی‌اش فقط آشامیدنی لوکس طبقات بالای جامعه و درباریان بود....

پیشینه مصرف چای در ایران به قرن هفدهم بر می‌گردد. اما کشت این گیاه نخستین بار به همت میرزا علی مشهور به کاشف السلطنه در سال ١٢٧٦ شمسی انجام شد. لقب کاشف السلطنه، چایکار بود. شاهزاده حاجی محمدمیرزا کاشف السلطنه چایکار، پس از اتمام تحصیلاتش در اروپا در سال ١٣١٤ هجری قمری و در ٣٥ سالگی با سمت کنسول به هندوستان رفت، در آنجا فن زراعت چای را آموخت و این محصول را با زحماتی زیاد (یعنی به طور قاچاق!) به ایران آورد. او نخستین کسی بود که چایکاری را در ایران رواج داد و تمام عمر خود را صرف ارائه این خدمت کرد.

انواع چای

٣ نوع چای وجود دارد: چای سبز، چای سیاه، چای اوولانگ. چای سیاه بیشتر در اروپا، آمریکای شمالی و آفریقای شمالی استفاده می‌شود، چای سبز در آسیا و چای اوولانگ در چین و ویتنام.

چای مرغوب را بشناسیم

محمد علی رضایی کارشناس گیاهان دارویی معتقد است؛ چای مرغوب باید رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه و ملایم داشته باشد، گس باشد و هیچ گونه بوی غیر طبیعی ندهد. در غیر این صورت چای، طبیعی نیست و با افزودن طعم دهنده‌ها و مواد شیمیایی فرآوری شده است.

زمان دم کشیدن چای مرغوب ٢٠ دقیقه است در حالی که چای فرآوری شده با رنگ‌ها و مواد شیمیایی در مدت کوتاهی دم می‌کشد و رنگ می‌اندازد.

بهترین روش دم کردن چای همان شیوه قدیمی و سنتی ایرانیان است. دم کردن چای در ظروف نشکن، پیرکس یا چایساز سبب می‌شود خواص چای تا حدودی کاهش یابد.

چای میوه نخوریم

مصرف انواع چای میوه در بسته بندی‌های گوناگون در جامعه رواج یافته است اما متخصصان تغذیه معتقدند این نوشیدنی‌ها از طعم دهنده‌ها و رنگ‌های مصنوعی تولید شده و برای سلامتی مضر است. متخصصان توصیه می‌کنند به جای مصرف این گونه نوشیدنی‌ها از دم نوش‌های سنتی استفاده شود.

چای سبز

اگرچه چای سبز نوشیدنی ملی ژاپنی‌هاست اما چینی‌ها نیز از طرفداران پر و پا قرص این چای‌اند و خود نوعی چای تولید می‌کنند که عطر تند گل یاس و گل‌های دیگر را در خود دارد و به نام ماندرن بزرگ یاسی شهرت یافته است. نوشیدن این چای بعد از خوردن غذای چینی بسیار دلچسب است.

خواص دارویی چای سبز

چای سبز یک تونیک (تقویت کننده) بسیار مفید است. خاصیت ضد چربی (از هر نوع آن) دارد و مقوی اعصاب است. قدری نیز خاصیت تب‌بری دارد. چای سبز موجب تقویت معده می‌شود و ضمن دفع سموم بدن نفخ معده را نیز برطرف می‌کند. این چای موجب تقویت حافظه می‌شود و برای افراد افسرده داروی مناسبی است. چای سبز موجب نشاط و سرزندگی می‌شود.

مطالعات دانشمندان ژاپنی حاکی است که چای سبز پس از مصرف در سلول‌های معده تجمع یافته و بدین ترتیب موجب افزایش غلظت عوامل جلوگیری کننده از رشد سلول‌ها می‌شود و به دنبال آن مرگ سلولی در سلول‌های سرطانی معده را موجب خواهد شد.

همچنین چای سبز از سرطان ریه جلوگیری می‌کند و اثرات سیگار کشیدن را کاهش می‌دهد. سرطان تخمدان و سرطان خون نیز به وسیله چای سبز قابل درمان است. خواص ضدسرطانی و ضدجهش زایی چای سبز سبب شده که امروز بسیاری از غذاها، نوشابه‌ها و لوازم آرایشی و بهداشتی با عصاره این گیاه غنی و این عصاره به عنوان یک مکمل به آنها اضافه شود. چای سبز چسبندگی پلاکت‌های خون را کاهش می‌دهد و در جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون مؤثر است.

دم کردن چای به روش چینی

برای هر فنجان چای، دو پنسه (مقدار چای که بین دو انگشت شصت و سبابه قرار می‌گیرد) چای در قوری ریخته و کمی آب جوش روی آن بریزید و مدت ٢ دقیقه کنار بگذارید. پس از ٢ دقیقه آب آن را خالی کنید زیرا آب دارای مقدار زیادی تانن است. سپس قوری را از آب جوش پر کرده ٣ تا ٥ دقیقه روی سماور بگذارید تا دم بکشد. این چای مقدار زیادی از عناصر مضر خود را از دست داده است.